top of page

การควบคุมความเครียด (ลด Cortisol) - อันดับ 6 ปัจจัยกระตุ้นการหลั่ง Growth Hormone (GH)



การควบคุมความเครียดและการลดระดับฮอร์โมนคอร์ติซอล (Cortisol) มีผลโดยตรงต่อการหลั่ง Growth Hormone (GH) เนื่องจากทั้ง 2 ชนิดมีความสัมพันธ์แบบตรงกันข้าม (inverse relationship) ในหลายกลไกของร่างกาย ดังนี้:


# 1. กลไกการยับยั้งระหว่าง Cortisol และ Growth Hormone

  • คอร์ติซอล เป็นฮอร์โมนความเครียดที่หลั่งจากต่อมหมวกไต (Adrenal glands) ในภาวะเครียดเรื้อรัง คอร์ติซอลจะยับยั้งการหลั่ง GH จากต่อมใต้สมอง (Pituitary gland) ผ่านการลดการผลิต Growth Hormone-Releasing Hormone (GHRH) ซึ่งเป็นฮอร์โมนกระตุ้นการหลั่ง GH

  • การเพิ่ม Somatostatin (ฮอร์โมนที่ยับยั้งการหลั่ง GH) จากงานวิจัยพบว่า คอร์ติซอลในระดับสูงเป็นเวลานาน จะทำให้การตอบสนองของ GH ต่อการกระตุ้นลดลง (เช่น หลังออกกำลังกายหรือการนอนหลับลึก)



# 2. ผลต่อการนอนหลับ

  • GH หลั่งมากที่สุดในช่วงนอนหลับลึก (Slow-wave sleep) โดยเฉพาะในครึ่งแรกของคืน

  • คอร์ติซอลสูง จะรบกวนการนอนหลับ (ทำให้หลับไม่ลึกหรือตื่นบ่อย) → ลดโอกาสการหลั่ง GH

  • ความเครียดเรื้อรัง ทำให้วงจรนาฬิกาชีวิต (circadian rhythm) ผิดปกติ และส่งผลต่อจังหวะการหลั่ง GH



# 3. ผลต่อเนื้อเยื่อและ IGF-1

คอร์ติซอลสูง ทำให้เกิด ภาวะดื้อต่อ GH (GH resistance) ในตับ ลดการผลิต IGF-1 (Insulin-like Growth Factor-1) ซึ่งเป็นตัวกลางสำคัญของ GH ในการสร้างกล้ามเนื้อและซ่อมแซมเซลล์



# 4. การออกกำลังกายและความเครียด

  • การออกกำลังกายแบบหักโหม หรือเครียดเกินไป (Overtraining) จะเพิ่มระดับคอร์ติซอลเรื้อรัง → ยับยั้ง GH

  • ในทางกลับกัน การออกกำลังกายแบบพอดี (เช่น เวทเทรนนิ่งหรือ HIIT สั้นๆ) กระตุ้นทั้ง GH และคอร์ติซอลชั่วคราว แต่ช่วยลดคอร์ติซอลในระยะยาว






# ทิปง่ายๆ ในการควบคุมคอร์ติซอล เพื่อเพิ่ม GH


  1. นอนหลับให้เพียงพอ (7–9 ชั่วโมง) และรักษาเวลานอนให้สม่ำเสมอ

  2. จัดการความเครียด ด้วยวิธีเช่น:

    1. ฝึกสมาธิ (Meditation) หรือการหายใจลึก

    2. กิจกรรมผ่อนคลาย (โยคะ, ฟังเพลง)

  3. ออกกำลังกายอย่างสมดุล หลีกเลี่ยงการฝึกหนักเกินไป

  4. โภชนาการที่เหมาะสม:

    1. หลีกเลี่ยงน้ำตาลและคาเฟอีนมากเกินไป

    2. เพิ่มโปรตีนคุณภาพสูง (ช่วยกระตุ้น GH)

    3. อาหารที่มี แมกนีเซียม (ผักใบเขียว) และ โอเมก้า-3 (ปลา)

  5. เสริมด้วยสารลดคอร์ติซอล เช่น:

    1. Ashwagandha (สมุนไพรadaptogen)

    2. วิตามิน C และ B-complex





จากข้อมูลพื้นฐานนี้ จะเห็นว่า การลดคอร์ติซอลจากความเครียดเรื้อรังช่วย **ฟื้นฟูการหลั่ง GH** โดยเฉพาะในช่วงนอนหลับและการฟื้นตัวของร่างกาย ดังนั้น การจัดการความเครียดจึงเป็นปัจจัยสำคัญเพื่อให้ GH ทำงานได้เต็มประสิทธิภาพ ทั้งในด้านการเจริญเติบโต การสร้างกล้ามเนื้อ และการซ่อมแซมเซลล์


จะเห็นว่า . . .


ความเครียด = ศัตรูตัวร้ายของ Growth Hormone (GH)

ถ้าอยากให้ร่างกายหลั่ง “ฮอร์โมนแห่งความเยาว์วัย (GH)” ได้ดี ต้องลด “ฮอร์โมนความเครียด” ที่ชื่อว่า Cortisol ให้ได้ก่อน


สิ่งที่ควรรู้: Growth Hormone กับ Cortisol ทำงานต้านกัน


  • Growth Hormone (GH) มีหน้าที่: ➕ สร้างกล้ามเนื้อ ➕ เผาผลาญไขมัน ➕ ซ่อมแซมร่างกาย ➕ ส่งเสริมการฟื้นฟู

  • ในขณะที่ Cortisol หรือฮอร์โมนแห่งความเครียด จะ: ➖ ยับยั้ง GH ➖ ส่งสัญญาณให้ร่างกาย “สะสมไขมัน” ➖ ทำให้กล้ามเนื้อเสื่อมเร็วขึ้น ➖ รบกวนการนอนหลับ (ซึ่งเป็นช่วงเวลาหลั่ง GH)




📌 งานวิจัยที่ยืนยันผล:

1. Chrousos & Gold (1992) - Cortisol มีผลกดการทำงานของต่อมใต้สมอง (pituitary gland) และลดการหลั่ง GH อย่างชัดเจน - PubMed: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1322856


2. Veldhuis JD et al. (1997) - ภาวะเครียดเรื้อรังจะรบกวนจังหวะการหลั่ง GH ในเวลากลางคืน และลดระดับ GH ลงโดยรวม - PubMed: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9018453




💡 วิธีลดความเครียดง่าย ๆ เพื่อให้ GH หลั่งได้ดีขึ้น

วิธี

ระยะเวลา

ประโยชน์

หายใจลึก ๆ (Box Breathing)

5 นาที

ช่วยลด Cortisol ได้ภายในไม่กี่นาที

ฟังเพลงที่ชอบ

10–15 นาที

ปรับคลื่นสมองให้ผ่อนคลาย

เดินในสวน/ธรรมชาติ

15–30 นาที

ลดความดันโลหิต + กระตุ้นสารแห่งความสุข

เข้านอนเร็ว

ก่อน 22.30 น.

ลดการสะสมของคอร์ติซอลตอนดึก

ฝึกสมาธิ / สวดมนต์ / ทำบุญ

10–20 นาที

ลดความฟุ้งซ่าน และทำให้ใจสงบ


ตัวอย่าง:


  • คนที่ เครียดจากงาน + นอนดึก จะมี GH ต่ำลง ส่งผลให้…

    • ผิวโทรม

    • กล้ามไม่ขึ้น

    • น้ำหนักลงยากแม้จะออกกำลังกาย

  • ถ้าได้ฝึก การจัดการความเครียด + เข้านอนเร็ว → GH เพิ่มขึ้น ผิวดีขึ้น น้ำหนักลดลงง่าย


เราสามารถปรับแนวทางที่กล่าวมานี้ ไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประวันได้ ซึ่งจะส่งผลดีต่อสุขภาพในระยะยาวได้ดี



📌 สรุปง่าย ๆ:

Cortisol คือฮอร์โมนที่ร่างกายผลิตตอนเครียด ซึ่งมีผล “ยับยั้ง” การหลั่ง GH อย่างรุนแรง ถ้าคุณอยากกระตุ้น GH แบบธรรมชาติ ต้องเริ่มจาก ใจที่นิ่ง – สมองที่พัก – นอนหลับให้ดี



Comments


สินค้าขายดี

LOGO-DR.BUNLUE-WHITE-01_0.png

สมาชิกกลุ่ม "ย้อนวัยไปกับ dr.bunlue"

สำนักงาน

สำนักงาน dr.bunlue

88/4 ม.4 ต.คลองสอง

อ.คลองหลวง ปทุมธานี 12120

Tel: 082-777-4461

ห้องแลบและฝึกอบรม

9/69 ม.5 ต.คลองหนึ่ง

อ.คลองหลวง ปทุมธานี 12120

Tel: 082-777-4461

© 2023 by dr.bunlue Team -

bottom of page